USG to jedno z najczęściej przeprowadzanych badań diagnostycznych. Decyduje o tym kilka istotnych czynników: niezawodność, ogólna dostępność i niska cena. Dziś trudno sobie wyobrazić medycynę bez USG – tym bardziej, że w wielu sytuacjach ultrasonografy są niezastąpione.

Pierwsze próby badań ultrasonograficznych odbyły się już podczas II wojny światowej. Po kilkunastu latach doczekały się miejsca w diagnostyce medycznej – pod koniec lat 60. XX wieku ultrasonografy trafiły do szpitali.

Ultrasonografia jest nieinwazyjnym badaniem polegającym na obrazowaniu narządów i tkanek ludzkich przy pomocy fali ultradźwiękowej. Nie boli, nie ma efektów ubocznych, trwa zaledwie kilkanaście minut i, co ważne, pozwala uzyskać obraz w czasie rzeczywistym. Za jego pomocą lekarz może odkryć stan zapalny, zwyrodnieniowy czy nowotworowy. Oceni również kształt, wielkość i położenie, a także powierzchnię i wnętrze narządów. Za pomocą USG może także ocenić ewentualne patologie narządów czy przestrzeni anatomicznej, ponieważ zmienione obszary najczęściej inaczej odbijają ultradźwięki niż otoczenie. Pozwoli także poznać płeć dziecka.

USG jest nieinwazyjną metodą diagnostyczną, wykorzystującą zjawisko rozchodzenia się, rozpraszania oraz odbicia fali ultradźwiękowej. Podczas badania lekarz przykłada do naszego ciała specjalną sondę (głowicę, która pełni rolę nadajnika i odbiornika fal ultradźwiękowych) połączoną z aparatem wyglądającym jak monitor z klawiaturą. On właśnie przetwarza sygnały w obraz. Narządy wewnętrzne pochłaniają i odbijają ultradźwięki w różnym stopniu. Dzięki temu przetworzony zapis składa się na obraz utworzony z jaśniejszych i ciemniejszych „plamek”. Układ tych „plamek” pokazuje lekarzowi przekrój badanego narządu.

Zakres badań USG jest bardzo szeroki. Ultrasonografia umożliwia diagnostykę wielu narządów, zwłaszcza tych znajdujących się w jamie brzusznej: wątroby, trzustki, macicy wraz z przydatkami, pęcherzyka żółciowego, śledziony, pęcherza moczowego, nerek czy gruczołu krokowego. Badanie takie wykonuje się poprzez powłoki brzuszne posmarowane specjalnym żelem, który zapobiega odbijaniu się fal.

Dzięki ultrasonografii można także przeprowadzać zabiegi różnego rodzaju, np. pobrać materiał do badania histopatologicznego.

Za pomocą ultrasonografu wykonuje się również diagnostykę narządów ruchu: stawów kolanowych, łokciowych, barkowych, biodrowych i skokowych a także dłoni, mięśni i nerwów obwodowych. Ultrasonografia ortopedyczna odgrywa dużą rolę w diagnostyce pourazowej, ocenie przyczyn bólu oraz zmian patologicznych.

Nie wszystkie narządy pozwalają dotrzeć do siebie „od zewnątrz” - niektóre wymagają, by głowicę ultrasonografu umieścić bezpośrednio przy nich. Tego typu badania dzieli się na:

• endowaginalne (głowicę umieszcza się w pochwie),
• endorektalne (głowicę wprowadza się do odbytu),
• przezprzełykowe EndoUSG ( badanie jest podobne do gastroskopii),
• USG serca – znane jako ECHO serca.

Za pomocą ultrasonografów można badać również ślinianki, węzły chłonne.

Badanie ultrasonograficzne wiąże się z diagnostyką narządów. Lekarz kieruje nas na USG wówczas, gdy istnieje potrzeba „obejrzenia” tego, co znajduje się wewnątrz naszego ciała. Wyjątkiem są badania prenatalne, na które powinna zgłaszać się każda mama. Nie oznacza to, że takie badanie należy wykonywać jak najczęściej, w celu potwierdzenia, że wszystko jest w porządku. Nie powinno się narażać dziecka na niepotrzebne dawki energii fal ultradźwiękowych. Należy przestrzegać zaleceń lekarza prowadzącego ciążę.